Laurien Bleeker Slapen 8 sep 2024, 11:02

Leestijd: 6 minuten

Help, mijn peuter gaat niet slapen! Expert geeft dé oplossingen

Wat kost het veel energie als je peuter niet gaat slapen of elke nacht wakker wordt door een nachtmerrie. Je houdt er gebroken nachten aan over en krijgt zelf dus ook geen rust. Slaapproblemen komen vaak voor bij kleine kinderen, gelukkig kun je er meestal wat aan doen.

Slaapproblemen komen vaak in fases. Je peuter kan een hele tijd goed slapen en heeft opeens een fase waarin hij of zij moeilijk in slaap valt, heel vroeg wakker is of juist midden in de nacht wakker wordt en niet meer in slaap komt. De veelvoorkomende slaapproblemen zetten we op een rij, met passende oplossingen.

Veelvoorkomende slaapproblemen bij kleine kinderen

Dat je kind af en toe moeite heeft met slapen, is bij peuters heel normaal. Slaapregressie treedt op wanneer je kind bijvoorbeeld een groeispurt maakt, wanneer er veel is veranderd (verhuizing, naar de basisschool gaan, baby erbij) of wanneer je kind zich mentaal ontwikkelt. Slaapregressies duren meestal niet heel lang. Duren de slaapproblemen bij je peuter lang, dan kan er meer aan de hand zijn.

Kinderslaapcoach Ewelina de Groot zegt hierover: “Bijna elke ouder van een peuter ervaart uitdagingen rondom slapen. Er gebeurt veel op jonge leeftijd, waardoor slaapproblemen kunnen ontstaan en daarmee zijn ze dus ook normaal. Als slaapcoach en als socioloog zie ik dat we steeds vaker normaal slaapgedrag of verandering in slaap gaan problematiseren.

In onze maatschappij lijkt alles maakbaar en voor elk probleem is er wel een oplossing. Maar elk kind is anders, dus zijn er helaas geen kant-en-klare oplossingen voor slaapprobleem. Kinderen hebben net als volwassenen nachtmerries en mindere goede nachten. Soms gaat het ook om accepteren dat het even een periode is met minder slaap, waar je kind meer behoefte heeft aan geruststelling en nabijheid. Ook dat gaat weer voorbij.”

Nachtmerries en nachtangsten

Nachtmerries en nachtangsten laten je kind als het ware schrikken terwijl ze slapen. Dat kan dus beangstigend zijn, zowel voor je kind als voor jezelf. Vooral een nachtangst, die vaak optreedt voor middernacht, is best eng. Je kind kan gillen, schreeuwen en rechtop zitten, maar het slaapt nog wel. Je krijgt het ook niet wakker en je kunt het beste je kind door de nachtangst heen begeleiden tot het weer rustig in slaap valt. Ook na een nachtmerrie, waarbij je kind wel wakker wordt, kun je even bij je kind blijven, totdat het weer rustig gaat slapen. Dit zijn slaapproblemen die vaak voorkomen bij peuters.

Hoe vervelend ook, nachtmerries en nachtangsten komen nu eenmaal voor bij kinderen. Een echte oplossing is er dan ook niet, behalve een voorspelbare bedroutine. Dit geldt voor alle slaapproblemen, dus hier komen we later in het artikel op terug. Als je peuter opvallend vaak een nachtmerrie heeft (dus na middernacht), dan kun je de huisarts eens om advies vragen. Misschien is er een aanwijsbare reden voor.

De Groot vult aan: “In het tweede deel van de nacht slaap je dieper en kom je in je droomslaap. Daarin verwerk je dingen van de dag en emoties. Een voorspelbare bedroutine helpt je kind ook met prikkelverwerking.”

Je peuter gaat niet slapen wanneer het bedtijd is

Nog een knuffel erbij in bed, nog een knuffel van papa of mama, nog een slokje water… Peuters komen met de mooiste smoezen om maar niet te gaan slapen. Sommige kinderen willen wel slapen, maar vallen echt niet in slaap. Doet je peuter nog een middagdutje? Dan wordt het misschien tijd om die in te korten en geleidelijk aan af te bouwen. Je zult zien dat je kindje in de avond dan weer makkelijker gaat slapen, want dan is het gewoon moe.

De dagelijkse smoesjes, daar kun je beter niet te veel op in gaan. Natuurlijk: laat je kind plassen als het zegt dat het moet plassen, maar drie keer achter elkaar is toch echt overbodig. Ook hier geldt weer: een goede bedroutine en het stellen van duidelijke grenzen, is het halve werk. Lees daar later meer over.

“Ga ook na wat het kind jou met dit gedrag wil vertellen. Welke behoefte zit daarachter? Vaak willen kinderen meer nabijheid en aandacht. Maak daarom connectie met je kind, bijvoorbeeld door samen even de dag door te nemen, te knuffelen of stoeien. Iets waardoor je kind zich gezien en geliefd voelt net voordat het slaapritueel begint. Dat helpt vaak ook om jou later los te laten.”

Je kind wil niet alleen slapen

Dit is altijd een punt van discussie. Sommige ouders zijn heel strikt en laten geen kinderen in hun bed komen, maar als je peuter in de ochtend wel even bij je mag liggen, is dat verwarrend. Kleine kinderen hebben namelijk nog geen besef van tijd en snappen niet het verschil tussen ‘s nachts mag het niet, ‘s morgens wel. In dat geval kun je het dus beter helemaal nooit doen.

Andere ouders vinden het geen probleem als hun peuter ‘s nachts bij ze kruipt. Wil je er toch vanaf? Dan kost dat wat doorzettingsvermogen en het stellen van grenzen. Breng je kindje terug naar bed en zeg rustig dat het weer moet gaan slapen en herhaal dit zo nodig. Of blijf even bij je peuter zitten tot hij of zij weer slaapt en kruip dan terug naar je eigen bed. Geef het even wat tijd en energie, daarna slapen jullie hopelijk als roosjes.

Oplossingen voor slaapproblemen bij peuters

We zeiden het al even: een goede bedroutine is het halve werk. Voorspelbaarheid is voor elk kind fijn, een voorspelbare bedroutine dus ook.

Dingen om te vermijden voordat je peuter naar bed gaat zijn: actief spelen en schermen. Het blauwe licht van de tv of een tablet blokkeert de aanmaak van melatonine bij je kind, terwijl het dit hormoon nodig heeft om slaperig te worden. Overstimulatie, dus druk of actief spel, zorgt er ook niet voor dat je kind in alle rust aan de bedroutine start. Laat je peuter na het avondeten liever een boekje lezen, een luisterboek of rustig muziekje luisteren of speel samen nog even.

De Groot: “Bedenk wel dat sommige kinderen juist nog wel hun laatste energie kwijt moeten kunnen. Soms helpt het juíst om samen te dansen of trampoline te springen om je kind extra fysiek moe te maken (wat de slaapdruk kan verhogen). Maar dat is per kind verschillend.”

Bedroutine

Neem vervolgens zo’n half uur de tijd voor de bedroutine. Breng je kind elke dag rond dezelfde tijd naar bed en houdt een vast patroon aan van bijvoorbeeld: even in bad, pyjama aan, plassen, tandenpoetsen, een boekje, knuffel en lekker gaan slapen. Wat je tijdens het vaste ritueel doet, is natuurlijk aan jou, maar zorg voor voorspelbaarheid en wijk niet te veel af van de bedtijd.

Misschien overbodig om te melden, maar in een rustige omgeving, wordt je kind sneller slaperig. Dus sluit de gordijnen alvast en doe niet te druk meer met je kindje. Praat rustig en volg het vaste bedritueel zonder haast.

Wil je meer lezen over slapen en kinderen? Lees dan eens Liefdevolle tips voor bedtijd struggles, ons artikel over slaapassociaties en de Pick up, put down methode.

Dit is waarom kinderen baat hebben bij samen slapen met broertjes en zusjes