Laurien Bleeker Bevallen 25 jun 2023, 16:50

Leestijd: 4 minuten

Alles over een schedelelektrode tijdens bevallingen: ‘Je moet je elke keer afvragen of het echt nodig is’

Bij een thuisbevalling zal de verloskundige af en toe de harttonen van je ongeboren baby checken met behulp van een doptone. Dit gebeurt om de conditie van de baby in de gaten te houden: dat wordt bepaald aan de hand van de hartslag. Beval je in het ziekenhuis, dan krijg je een cardiotocogram (CTG). Dat is een hartfilmpje dat de harttonen van je baby registreert. Je ziet dit op een scherm naast je bed en ook zorgverleners in een andere ruimte hebben hier zicht op. Er is een uitwendige CTG en een inwendige CTG: de schedelelektrode.

De CTG krijg je alleen in het ziekenhuis en dat kan op verschillende manieren. Via uitwendige CTG: met een apparaatje met buikband op je buik en een inwendige CTG. Die inwendige CTG wordt ook wel een schedelelektrode of ‘plakkertje‘ genoemd. Helaas dekt ‘plakkertje’ niet helemaal de lading, omdat de elektrode eigenlijk een schroefdraadje is. Dat draadje wordt in de huid van het hoofdje of, bij een stuitligging, in de bil gedraaid.

Waarom een schedelelektrode?

De inwendige CTG meet de hartslag van je ongeboren baby nauwkeuriger dan de uitwendige CTG. Bovendien heb je als barende vrouw meer bewegingsvrijheid met een inwendige CTG dan met een uitwendige. Nadelen zijn:

• de baby voelt het
• een wond op de huid
• infectiegevaar
• het schroefje kan los schieten, waardoor het opnieuw geplaatst moet worden

Over het constant meten van de hartslag van de baby bij barende vrouwen is heel wat discussie. Het wordt bij gezonde zwangerschappen soms onnodig geacht, omdat het voor negatieve afleiding kan zorgen. Zo kan een CTG onnodig voor paniek zorgen en stress bevordert een natuurlijke bevalling niet. Ook wordt de bewegingsvrijheid beperkt tijdens de bevalling, terwijl dat juist erg belangrijk is. Uit onderzoek blijkt dat medische ingrepen toenemen bij een constante hartslagmeting. Dit komt doordat er sneller (ten onrechte) wordt gedacht dat er iets misgaat omdat de hartslag van de baby iets afwijkt. Dat resulteert in vaker een keizersnede (20 procent) of inleiding.

Een alternatief is de hartslag van je baby laten checken door middel van een doptone. De verloskundige gebruikt deze bij thuisbevallingen ook. Uit ander onderzoek blijkt namelijk dat het aantal keizersneden afneemt wanneer af en toe met de doptone geluisterd wordt in plaats van een constante CTG. Dit geldt zelfs voor zwangerschappen met een hoger risico. Ook zorgde het niet voor meer baby- of moedersterfte.

View this post on Instagram

A post shared by Anna Myrte Korteweg (@vrijegeboorte)

Ervaringen met de inwendige echo

Soms meet de gynaecoloog de hartslag van de baby eerst via een uitwendige CTG, omdat een inwendige nog niet mogelijk is. Inwendig meten van de hartslag kan pas als je vliezen gebroken zijn en als je al ontsluiting hebt. De schedelelektrode wordt dan via de baarmoedermond naar binnen gebracht. Het schroefdraadje wordt in de hoofdhuid van de baby gedraaid zodat deze vast komt te zitten. Bij het goed verwijderen van de schedelelektrode (dus terugdraaien) zou er slechts een klein gaatje in de huid over moeten blijven.

Sommige kindjes schrikken ervan en laten pijn merken. Dit gebeurde bij Lara (38), moeder van 2: “Ik wist dat er een inwendige CTG gemaakt zou worden, maar dit werd een plakkertje met een draadje eraan genoemd. Ik wist toen dus niet dat het een schroefdraadje was. De eerste keer plaatsen ging verkeerd en ik kreeg toen een mega harde trap van mijn kindje in de buik. Ik zelf schreeuwde het daardoor uit. Dat gevoel kan ik me nog zo goed herinneren. Op dat moment zagen we ook dat ons kindje haar had, want er kwam een hele pluk haar mee… De tweede keer ging het wel goed. Als ik ene betere uitleg had gekregen (er was geen foetale nood) had ik wel gevraagd of er andere opties waren. Als die er niet waren had ik waarschijnlijk alsnog wel toegegeven, omdat de conditie van mijn kindje achteruit leek te gaan.”

Informed consent

Belangrijk bij een inwendige schedelelektrode is dat je van tevoren informatie krijgt en dat toestemming gevraagd wordt. Dit wordt informed consent genoemd: toestemming geven na informatie over de schedelelektrode, waarom het gebruikt moet worden en wat de voor- en nadelen zijn. Amber (34), moeder van 2: “Tijdens beide bevallingen is een schedelelektrode gebruikt en we kregen van tevoren een goede uitleg over het schroefdraadje. Ze wilden de hartslag goed in de gaten houden, omdat het beide keren niet zo goed ging met de kindjes. Uiteindelijk had alleen mijn zoontje een klein gaatje in zijn hoofdhuid en zat het schroefje bij mijn dochtertje vast in haar haren. Dit hebben ze heel voorzichtig verwijderd.”

Dit zegt een deskundige over de schedelelektrode

Anique (33) is klinisch verloskundige en plaatst de schedelelektrodes tijdens haar werk: “Ik geef altijd informatie van tevoren: wat het doel is, hoe het in z’n werk gaat en wat de voor- en nadelen zijn. Daarmee vraag ik ook altijd toestemming en kijk ik per barende vrouw heel kritisch of het echt nodig is. Bij elke handeling moet je afvragen of het echt nodig is, vind ik. De pijnprikkel bij de baby is van korte duur en valt in het niet bij de stress die de baby ervaart tijdens de geboorte denk ik. Alleen kent elke interventie risico’s en als dat niet nodig is, dan kies je voor het minst invasieve.”