Redactie Kinderen 17 jul 2020, 06:15

Leestijd: 5 minuten

Ruziezoeker of vredesstichter? Je karakter wordt bepaald door het ‘hoeveelste’ kind je bent

Aan kinderen – zowel rondom sekse en de ‘hoeveelste’ ze zijn – kleven nogal wat stereotyperingen. Zo zijn ‘jongens véél drukker dan meisjes’ (die kennen mijn dochter nog niet); voelt het middelste kind zich vaak buitengesloten en is het nakomertje stiekem vaak het oogappeltje. Volgens deze theorie wordt je karakter bepaald door de geboortevolgorde.

‘Dus je bent de jongste. Ah, goed verwend en een makkelijke jeugd, gok ik?’ Niet dus. Ik ben niet bovengemiddeld verwend en in tegenstelling tot wat jullie denken, heb ik heus nog wel wat barrières moeten doorbreken die mijn oudere broer en zus voor me hadden laten liggen. Net als het credo dat de oudste de meest zorgzame van het span is, ook lang niet altijd opgaat.

Geboortevolgorde

Ik stuitte op een interessante filosofie die ik persoonlijk nog niet kende: het Birth Order Effect – een filosofie die ervan uitgaat dat het karakter van kinderen niet wordt bepaald door aangeboren eigenschappen, maar met name door de plek die het kind inneemt in de familie. Kortom: of het kind de eerste, tweede, derde of elke plek daarna in de familie is. En dat de ontwikkeling van (kleine) kinderen meer door broers en zussen, dan door ouder(s) gevormd wordt.

Op het eerste gezicht een plausibele gedachte, vind ik. En dus heel interessant om te lezen en te kijken of je overeenkomsten (of juist niet) ziet ten opzichte van jouw kind(eren).

Enig kind

Een enig kind is graag alleen. Niet alleen omdat hij dat fijn vindt, maar omdat hij dat ook daadwerkelijk nodig heeft. Enige kinderen zijn vaak goed in het plannen en organiseren van dingen (feestjes, bijvoorbeeld). Daarnaast zijn ze eerlijk, betrouwbaar en een sporadische driftbui is ze niet vreemd. Ze maken zich vaker zorgen en hebben soms ook een licht sarcastisch gevoel voor humor.

Het eerste kind

Een enig kind is uiteraard ook het eerste kind – voordat nummer twee geboren werd was het eerste kind tenslotte een enig kind. Er bestaan volgens het Birth Order Effect derhalve overeenkomsten tussen de eniggeborene en de eerstgeborende. Het eerste kind voldoet vaak aan de volgende eigenschappen: perfectionistisch, betrouwbaar, nauwkeurig, georganiseerd, liefhebber van lijstjes, kritisch, serieus en doelgericht. Doordat hun rolmodellen vooral hun ouders zijn, zijn eerstgeborenen vaak wat ‘voorlijker’ of vroeg volwassen.

Eerstgeborenen groeien volgens de theorie op tot twee type personen: inschikkende, innemende mensen (hoera!) of agressieve personen met een sterke wil (kan ook leuk zijn). Maar over het algemeen lijkt de regel dat eerstgeborenden leiders en mensen worden die veel bereiken in de maatschappij. Om een paar toonaangevende eerstgeborenen te noemen: Bill en Hillary Clinton, Oprah Winfrey, Albert Einstein, Barack Obama, Beyoncé, Angela Merkel en Richard Branson.

Tweede kind (of middelste)

Volgens de filosofie vormen kinderen meer door de invloed van broers en zussen, en minder door de invloed van ouders. Daarom hangt de ontwikkeling van het tweede kind nauw samen met dat van het eerste kind, maar zijn diens karaktereigenschappen vaak het tegenovergestelde van elkaar. Tweede kinderen zijn vaker ‘vredesstichters’ (vooral als het eerste kind wat agressiever van aard is), toegeeflijk, zachtaardig, goede onderhandelaars en ze kunnen goed een geheim bewaren. Het stigma waarmee ik dit stuk begon klopt overigens (althans, volgens de Birth Order gedachte): het tweede kind voelt zich vaker buitengesloten en heeft over het algemeen meer moeite een plek binnen het gezin te vinden.

Middelste kind-syndroom

Let op: er zijn parallellen tussen het tweede- en het middelste kind. Maar ook een derde kind kan logischerwijs een middelste kind zijn, mits er nog een vierde kind is (en ook zo voor het vierde kind als er een vijfde volgt, etc). Van middelste kinderen zijn een aantal eigenschappen bekend die ook wel het middelste kind-syndroom genoemd worden: ze voelen zich vaker ontheemd, boos en verdwaald, waardoor ze geneigd zijn gezelschap buiten het gezin te zoeken. Dit doen ze om met hun teleurstelling rondom hun ‘verdwaalde’ gevoel om te gaan.

Het derde kind

Aangezien de meeste gezinnen met meerdere kinderen bij drie stoppen – uitzonderingen daargelaten – is het derde kind automatisch vaak de jongste. Vaak zijn de jongste kinderen de charmeurs van het span, net als de clown en tegelijkertijd de beste manipulators.

Het zijn daarnaast ook gevoelsmensen en over het algemeen hebben ze van het drietal de minst gecompliceerde persoonlijkheid. Maar onder een dosis charme en vermeende ongecompliceerdheid schuilt vaak ook een rebels, kritisch, opvliegend, verwend en licht ongeduldig karakter.

Het vierde kind

Zoals gezegd – uitzonderingen bepalen de regel: er zijn genoeg gezinnen met vier kinderen. Nummer vier in de rij ontwikkelt zich vaak als een sociaal zeer vaardig persoon. Dat zou gemakkelijk verklaard kunnen worden door het gegeven dat hij al vroeg met veel verschillende karakters moet omgaan.

Daarnaast zijn vierde kinderen vaak begenadigde denkers die goed kunnen omgaan met uitdagingen en moeilijke situaties. Plus: analytisch sterk, harde werkers en ofwel opdringerig, danwel juist passief van aard.

Het vijfde kind (?)

En daar houdt het Birth Order Effect op. Voordat gezinnen met vijf kinderen boos worden: niet omdat er geen karaktereigenschappen op het vijfde kind geplakt kunnen worden – maar omdat Kevin Leman (de grondlegger van de Birth Effect theorie) van mening is dat na het vierde kind de geschiedenis zichzelf herhaalt.

Invloedrijke factor: leeftijdsverschil

Een en ander wordt trouwens ook bepaald en beïnvloed door het leeftijdsverschil tussen de kinderen. Als er vijf jaar tussen het laatste en het daaropvolgende kind zit, is het als het ware alsof er een tweede familiegolf op gang komt. Die dynamiek is radicaal anders dan wanneer er maar twee jaar tussen de kinderen zit.

Meer lezen?

• 9 mooie manieren waarop de relatie met je broer en zus verandert
• 6  x de meest voorkomende dingen waar broertjes en zusjes ruzie om maken
• Baby op komst: 5 x boeken om je kind voor te bereiden op een broertje of zusje