Patricia van den Broek Kinderen 4 okt 2022, 07:57

Leestijd: 7 minuten

Dingen die je niet meer moet zeggen tegen een moeder met een temperamentvol kind

Elk kind is anders. En sommigen zijn misschien net iets gevoeliger, intenser en opmerkzamer. Het kan zijn dat je dan een temperamentvol kind hebt. Dat vergt meer tijd en aandacht. Iets wat je omgeving niet altijd begrijpt. En dus worden er al snel opmerkingen gemaakt, die je kunt missen als kiespijn. ‘Erg flexibel is-ie niet hè?’

Ik wil mijn kind niet in een hokje stoppen, want elk kind is anders. Maar een ding is zeker: ze heeft temperament. Ik merk soms dat ze net iets opvliegender en koppiger is dan andere kinderen. Kun je dat zeggen van een peuter? Ja, dat kun je zeggen. Toen ik het boek Temperamentvolle Kinderen van Eva Bronsveld las, wist ik: dit is precies mijn dochter. Het leerde mij om haar beter te begrijpen, haar beter te begeleiden, haar gedrag niet af te doen als ‘lastig’ of ‘aanstellerig’, maar er juist de mooie, bijzondere kanten van in te zien.

Temperamentvol kind

Temperamentvolle kinderen reageren vaak intenser op dagelijkse situaties, zijn gevoelig, ontzettend vasthoudend en super opmerkzaam. Alsof ze alles ziet, hoort en ruikt. Dingen die mij soms helemaal niet opvallen.

Mijn vriend had laatst nieuwe handvaten op z’n fiets laten zetten. Ze waren niet meer effen zwart, maar er zat nu een klein reliëfje op. Ziet ze meteen. Ook als er iets op een ander plekje staat: de zeeppomp die is verschoven op de wasbak, een knuffel die is verplaatst in haar kamer, een nieuwe riem die ik draag. Alle geuren die ze ruikt als we door de straat fietsen, benoemt ze. ‘Mama, er is iemand vlees aan het bakken!’ Elk detail komt snoeihard bij haar binnen. ‘Alsof ze geen filter heeft’, zei mijn vader ooit.

Doorzetter

Als ze boos is, kan ze écht door het lint gaan. Haar temperen is dan lastig. Het is ook niet snel over, volhardend als ze is. Op momenten dat ze iets wil, gaat ze daar vol voor. Oh wee als ik haar een duwtje in de rug geef, als ze naast me fietst. ‘Ik kan dat zelf!’ roept ze dan. Vervolgens stapt ze boos van haar fietsje, loopt ze helemaal terug naar het punt waar ik haar dat zetje gaf en fietst ze vanaf daar opnieuw. Als ik haar billen afveeg na het plassen, gaat ze opnieuw op de wc zitten, perst ze er een laatste druppel uit en veegt ze zélf haar billen af. En zo heb ik wel honderd voorbeelden.

Soms duurt het ook wat langer voordat temperamentvolle kinderen zich ergens op hun gemak voelen. Al die indrukken, die details die zo hard binnenkomen: ze moeten allemaal verwerkt worden en een plek krijgen. Het duurt vaak lang voordat mijn dochter een beetje ontdooit. Soms, als we ergens op bezoek zijn waar ze onbekend is, komt ze helemaal niet los. Ik zou het leuker vinden als mensen ‘haar ware aard’ zien, maar die komt er op zo’n moment niet uit. En dat is oké. Snelle overgangen kunnen lastig voor haar zijn. Ze heeft behoefte aan voorspelbaarheid, aan structuur.

Natuurlijk, dat geldt voor elke peuter, maar bij de temperamentvolle exemplaren luistert dat nog ietsje nauwer. Dingen die afwijken van wat mijn dochter gewend is, zorgen voor onrust, en dus ook voor meer driftbuien. Soms heeft ze tijd voor zichzelf nodig. Op een drukke verjaardag kan ik haar (hoe klein ze ook is) ergens in een rustige kamer aantreffen, bladerend in een boek. Zo van: ik wil even rust aan mijn kop.

Positief

Het is makkelijk om al die karaktereigenschappen af te doen als lastig. Want ja, dat zijn ze soms ook. Als ouder weet je het soms even niet meer en denk je: ‘Waarom gaat er nooit eens iets vanzelf? Zonder strijd? Zonder gedoe?’ Maar daarmee doe je een temperamentvol kind tekort. Ik vind mijn dochter ontzettend geestig, lief, inventief en eigenzinnig. Het oog voor detail van mijn peuter is geweldig, net als haar nieuwsgierigheid en doorzettingsvermogen, waardoor ze snel dingen leert en wíl leren. Angst om iets aan te gaan (zoals in een hele hoge boom klimmen) kent ze niet. En dankzij die gevoeligheid kan ze zich goed uitdrukken, is ze sociaal (als ze eenmaal los is) en kan ze intens genieten van de wereld om haar heen.

Alleen: dat heeft soms even tijd en aandacht nodig. Tijd en aandacht die de buitenwereld niet altijd heeft. En dus krijg je als moeder van een kind met wat extra temperament soms de volgende opmerkingen naar je hoofd (die ik kan missen als kiespijn).

1. Het dochtertje van die vriendin van mij, dát is pas een makkelijk kind

Dat zei mijn stiefmoeder nota bene. Het ging over een kind dat zich snel aanpast en niet gauw driftig is of boos. ‘Dat kind lacht de hele dag en heeft zo’n plezier. Die hoor je verder niet.’ Fijn voor dat kind. Onderhuids voelt dat toch als: de jouwe is niet zo makkelijk. Het toont aan wat vaak de norm is: kinderen die easy going zijn, zijn de leuke exemplaren. En voor je het weet, zit je je eigen kind te verdedigen.

2. Waarom kijkt ze zo boos?

Dat voelt ook alsof je je moet verdedigen. Ik weet ook niet altijd waarom ze boos kijkt. Misschien is ze alle indrukken aan het verwerken? Haar blik lijkt dan boos, maar je zou het ook gewoon ‘heel geconcentreerd’ kunnen noemen. Klinkt net even aardiger.

3. Wat kan die gillen, zeg!

Deze hoor ik ook vaak. Van de buurvrouw bijvoorbeeld. ‘Dat deden die van mij niet’, zegt ze er dan achteraan. Het kwetst toch. Ik vind het ook niet altijd makkelijk, maar zo is het nu eenmaal. Het enige wat ik kan doen is de gevoelens van mijn kind in goede banen leiden. En schijt hebben aan die buurvrouw.

4. Goh, is ze altijd zo verlegen?

Deze hoor ik vaak op een verjaardag, waar ze niemand kent. Als een kind niet meteen op andere kinderen afstuift of zich stort op het speelgoed, dan valt dat blijkbaar op. En dan is daar dat stempel. Maar verlegen, dat is mijn dochter eigenlijk niet. Ze heeft alleen wat extra tijd nodig om al die indrukken te verwerken. En die mag ze nemen, zo lang als ze wil.

5. Erg flexibel is ze niet hè?

Omdat overgangen lastig kunnen zijn, er veel behoefte is aan voorspelbaarheid en structuur, wil het nog wel eens voorkomen dat mijn dochter het moeilijk vindt als er iets onverwachts gebeurt. Ergens weggaan als ze het naar haar zin heeft? Dat is voer voor een heftige reactie. Behalve als ik het heel goed aankondig en haar daar uitgebreid op voorbereid. Dan zie je mensen denken: ‘Joh, zeg gewoon dat je naar huis gaat en neem dat kind mee’, maar zo werkt het niet.

6. Wat een Pietje-Precies

Staat er in de supermarkt iets op een verkeerde plek, dan ziet ze dat (en zet ze het soms nog goed ook). Ik vind dat zelf echt geweldig, dat oog voor detail. Maar ja, dat geldt ook voor een sok die niet lekker zit of een korreltje zand in haar schoen. Kan ze helemaal van uit haar plaat gaan, alsof er schuurpapier in haar kleding zit. Het is op zich geen aanstellerig kind, dus ze ervaart dat blijkbaar heel intens. En dat mag.

7. Die van mij sliep meteen door hoor! Gewoon een kwestie van consequent zijn

Veel opmerkzame, intense kinderen, kunnen zich moeilijk afschakelen van de wereld om zich heen. Zo ook die van mij. Mijn vriend en ik kwamen erachter dat ze daar veel meer begeleiding bij nodig heeft dan we dachten. Zomaar omkiepen als ze moe is? Dat doet ze niet. Doorslapen? Ho maar. Wat we ook probeerden. Na tweeënhalf jaar slapeloze nachten hebben we eindelijk een manier gevonden om haar te laten doorslapen. Een kind dat meteen doorslaapt is een zegen, geen verdienste. Al denken sommige ouders dat (helaas) wel.

8. Je moet gewoon wat strenger zijn en niet zoveel onderhandelen

Dit is iets wat uit de mond van mijn vader zou kunnen komen. Met een opgetrokken wenkbrauw ziet hij mij praten met mijn peuter als ze om zich heen slaat tijdens een driftbui. ‘Ik zie dat je heel boos bent. Zo boos dat je gaat slaan. Zeg het met woorden, anders kan ik je niet helpen’, zeg ik dan. Daar leert ze uiteindelijk meer van dan wanneer ik dat gedrag afstraf. Natuurlijk luistert ze naar mijn vader als hij haar streng toespreekt. Maar constructief? My ass.

LEES OOK: dit is waarom je vooral bij je kind moet blijven liggen, totdat hij slaapt