Lisa van den Akker Bevallen 18 dec 2022, 11:59

Leestijd: 7 minuten

Pijnbestrijding tijdens de bevalling: welke keuzes heb je?

Veel vrouwen ervaren bevallen als pijnlijk. Vaak vinden vrouwen de pijn zo intens dat ze graag medische pijnstilling willen. Voor die pijnbestrijding tijdens de bevalling kan gekozen worden voor verschillende middelen. Hieronder hebben wij ze voor je op een rijtje gezet.

Voordat je verder leest is het belangrijk om te weten dat niet alle pijnstilling in ieder ziekenhuis mogelijk is. Bij sommige ziekenhuizen is er bijvoorbeeld ‘s nachts geen anesthesist aanwezig die de ruggenprik kan zetten. Informeer hier dus altijd naar als jij pijnbestrijding bij je bevalling wil of overweegt.

Pijnbestrijding tijdens de bevalling

Bespreek ook altijd je wensen met jouw verloskundige of gynaecoloog. Als jij straks aan het bevallen bent, en alles niet meer zo helder hebt, is het fijn als de zij al weten wat jouw wensen zijn.

1. De ruggenprik

Van de ruggenprik heb je waarschijnlijk weleens gehoord. Het is misschien wel de bekendste vorm van pijnbestrijding bij bevallingen. Er zijn twee soorten pijnbestrijding met een ruggenprik: de epidurale pijnbestrijding en de spinale anesthesie (verdoving). De eerste wordt over het algemeen tijdens een ‘normale’ bevalling gegeven. De tweede wordt het meeste toegepast bij een keizersnede. Ieder vrouw komt in aanmerking voor een ruggenprik, dit gebeurt wel altijd in overleg met de gynaecoloog.

Hoe werkt een ruggenprik?

Voordat je een ruggenprik krijgt wordt er eerst gekeken hoe het met de baby gaat door een CTG. Gaat het goed met de baby dan krijg je via een infuus extra vocht toegediend. Zo zal je bloeddruk niet al teveel dalen. Je krijgt de prik terwijl je op je zij ligt of voorovergebogen zit. Hierbij moet je je rug zo bol mogelijk maken en zo stil mogelijk blijven zitten, zodat de ruimte tussen de ruggenwervels goed bereikbaar is. Na de plaatselijke verdoving, schuift de arts met een naald het katheter tussen de ruggenwervels in de epidurale ruimte en spuit de verdoving in. De prik duurt maar kort, bovendien voel je er door de verdoving praktisch niets van. Vaak wordt dit slangetje aangesloten op een klein pompje waardoor constant een kleine hoeveelheid verdovingsvloeistof loopt.

Voordelen ruggenprik

• Werkt goed en langdurig.
• Je wordt niet suf.
• Medicatie komt niet bij het kind.

Risico’s en nadelen ruggenprik

• Het duurt even voordat de ruggenprik werkt, daarom kan deze niet meer worden gezet als je ontsluiting al te “ver” gevorderd is.
• Risico op bloeddrukdaling waardoor je kunt flauwvallen, je hartslag kan verlagen of je moeite kunt krijgen met ademhalen.
• Is niet altijd meteen beschikbaar.
• De weeën worden minde krachtig waardoor je soms weeënopwekkers krijgt.
• Een gaatje in het ruggenvlies waardoor je hoofdpijn krijgt.
• Extra bewakingsapparatuur, je moet op bed blijven liggen.
• Blaaskatheter wordt geplaatst.
• Verhoogde kans op koorts met als gevolg dat je uit voorzorg antibiotica krijgt toegediend.
• Werkt niet bij iedereen (10% niet goed).
• Minder persdrang en meer kans op verlossing met een vacuümpomp.

In dit artikel vertelt Fenna wat er mis ging bij haar ruggenprik.

2. Pethidine 

Pethidine is een soort morfine dat vaak makkelijker en sneller verkrijgbaar is in het ziekenhuis dan een ruggenprik. Dit middel wordt via een injectie in je bil of bovenbeen toegediend en heeft een sterk pijnstillend effect dat je ongeveer een kwartier na toediening zult merken. De ergste pijn wordt minder, zodat je je tussen de weeën door beter kunt ontspannen. Pethidine werkt twee tot vier uur en wordt alleen gegeven bij pijn tijdens de ontsluitingsfase.

Voordelen Pethidine

• Gemakkelijke manier van toedienen en meestal snel mogelijk in het ziekenhuis.
• Het heeft een rustgevend en slaperig effect.
• Het wordt al vele jaren gebruikt.

Risico’s en nadelen van pethidine

• Je kunt slaperig worden waardoor je een deel van de bevalling mist.
• Misselijkheid.
• Je baby kan suf en slaperig zijn bij de geboorte omdat de medicatie via de placenta ook bij de baby komt. Daarom wordt pethidine liever niet te kort voor de geboorte gegeven.
• Sommige baby’s hebben even hulp nodig met ademhalen na de bevalling.
• Als baby’s suf zijn kunnen ze moeite hebben met drinken na de bevalling.
• Werkt minder goed dan een ruggenprik of remifentanil.
• Je mag meestal niet meer van het bed af.

3. Pompje remifentanil

Remifentanil is een krachtige pijnstiller die maar drie tot vijf minuten werkt. Dit middel wordt toegediend via een infuus met een pompje dat je zelf kunt bedienen. Wanneer je op het knopje drukt wordt een beetje remifentalin via het infuus in je lichaam gepompt. De pomp is natuurlijk wel begrensd zodat je geen overdosis kunt krijgen. Remifentalin is geschikt als er wordt verwacht dat de bevalling niet lang meer duurt en je toch pijnstilling wilt krijgen.

Voordelen remifentanil

• Korte en krachtige pijnstiller die snel weer uit het lichaam verdwijnt.
• Werkt beter dan pethidine.
• Je bepaalt zelf hoeveel je nodig hebt.
• Werkt snel.

Nadelen remifentanil

• Beïnvloed de ademhaling, deze kan trager worden en in zeldzame gevallen zelfs even helemaal stoppen.
• Werkzaamheid verminderd na twee tot vier uur gebruik.
• Onbekend of er lange termijn gevolgen zijn voor de baby en de borstvoeding.
• Je moet aan de bewakingsapparatuur blijven liggen.

4. Lachgas

In steeds meer ziekenhuizen kun je als pijnbestrijding tijdens de bevalling ook een masker krijgen waardoor je ‘lachgas’ inademt. Het is een mengsel van vijftig procent zuurstof en vijftig procent stikstofoxide. Je blijft bij volle bewustzijn, maar het mengsel onderdrukt wel de pijn. De werking stopt een paar minuten nadat je het mengsel ingeademd hebt.

Voordelen lachgas

• Het werkt al na één minuut.
• Je hoeft niet extra gecontroleerd te worden door middel van apparatuur.
• Je wordt niet suf.
• Verdwijnt snel uit het lichaam.
• Is ook in sommige geboortecentra te verkrijgen.

Risico’s en nadelen lachgas

• Je kunt misselijk, duizelig en slaperig worden van lachgas. Dit gaat wel snel weg als je het kapje af doet.
• Alleen het scherpe randje gaat van de pijn af.
• Met het kapje kun je niet rondlopen.
• Kan niet gebruikt worden tijdens het persen.
• Is nog niet overal beschikbaar.

Pijnbestrijding bij thuisbevalling

Medische pijnbestrijding zoals hierboven benoemd zijn alleen mogelijk bij een bevalling in het ziekenhuis. Als je thuis wilt bevallen, kun je wel op verschillende manieren voor pijnverlichting zorgen. Zo kun je:

• Een warm bad of douche nemen
• Een warme kruik gebruiken
• Je rug of benen laten masseren
• Ontspanningsoefeningen, zoals ademhalingsoefeningen

Hoe omgaan met bevallingspijn?

Een bevalling kan erg pijnlijk en zwaar zijn. Of je nu wel of niet kiest voor pijnbestrijding, het kan al helpen om te weten hoe je om kunt gaan met bevallingspijn. Zo kan je beter omgaan met de pijn:

• Laat je steunen door je partner of iemand anders die erbij is. Puf samen de weeën weg, laat je vasthouden zoals jij dat graag wilt en laat je partner je afleiden wanneer er even geen weeën zijn.
• Probeer rustig te blijven ademhalen en voor zo ver dat kan ontspannen te blijven. Spanning en angst belemmert namelijk de aanmaak van endorfine, terwijl dit stofje juist voor minder pijn zorgt.
• Geloof in jezelf. Bevallen is spannend, dat is logisch, maar je eigen denkwijze kan je erg helpen om er doorheen te komen. Probeer, hoe lastig misschien ook, om positief te blijven denken en onthoud waarvoor je het doet: je toekomstige kindje ontmoeten.

Wanneer kan pijnbestrijding niet?

Hoewel er dus veel mogelijk is rond pijnbestrijding tijdens een bevalling, kan het zijn dat (een bepaalde) pijnbestrijding niet mogelijk is. De meest voorkomende reden waarom Remifentanil niet mogelijk is, is dat er op dat moment te weinig zorgverleners zijn om te helpen. Dan moet je wachten of kiezen voor een andere pijnbestrijding.

De ruggenprik mag niet gezet worden als je een hoog risico op complicaties, infecties, neurologische aandoeningen of afwijkingen aan de wervelkolom hebt.

Ook pethidine is in sommige situaties niet mogelijk, bijvoorbeeld bij het gebruik van bepaalde medicijnen, als je astma hebt of als je baby het middel niet aankan.

Als laatste is lachgas niet geschikt als bij een te lage hoeveelheid vitamine B12 of als je kort geleden bent geopereerd aan je oog of oor.

Pijnbestrijding in bevalplan

Je kunt je voorkeur voor pijnbestrijding in je bevalplan zetten. Zowel of je wel of geen pijnsbestrijding wilt en zo ja, welke je dan het liefste krijgt. Als jij in je bevalplan hebt staan dat je geen pijnbestrijding wilt, maar tijdens de bevalling verandert je mening, dan kun je alsnog om pijnstilling vragen.

Als een ruggenprik anders verloopt dan je hoopt: ‘Ik voelde me zo beroerd!’