Redactie Relatie 2 feb 2018, 15:22

Leestijd: 7 minuten

Geregistreerd partnerschap: dit is precies wat je moet weten

Sommige meisjes dromen al vanaf hun kindertijd over een huwelijk. Gehuld in een prachtige witte jurk ten overstaan van al je vrienden en familie vertellen hoeveel je – voor altijd! – van elkaar houdt. Fammes Inge had – en heeft – die wens nooit gehad. Voor die mensen bestaat het perfecte alternatief: geregistreerd partnerschap.

Want als je op een gegeven moment in je volwassen leven samen dingen deelt zoals een huis, kinderen en andere vormen van ‘bezit’, is het verstandig om zaken vast te leggen. En daar hoef je geen witte jurk voor aan te trekken. We belden met notaris Wesley Harris van NVA Notaris in Amsterdam om de ins and outs rondom het huwelijk, een samenlevingscontract en geregistreerd partnerschap duidelijk te krijgen.

Welke vormen van ‘verbinding’ zijn er precies?

‘Dat zijn er drie: een samenlevingscontract, geregistreerd partnerschap en het huwelijk. Een samenlevingscontract is eigenlijk een ‘opstapje’ naar een van de laatste twee. Vooral stellen die hun eerste huis samen kopen maar (nog) geen kinderen hebben, kiezen voor een samenlevingscontract. Wanneer er sprake is van bezit, kinderen en als een van de partners een eigen onderneming heeft, is het verstandig zaken vast te leggen door middel van partnerschaps- of huwelijkse voorwaarden.’

Wat is het verschil tussen een geregistreerd partnerschap en het huwelijk?

‘Niets! Het geregistreerd partnerschap is ooit in het leven geroepen om mensen van gelijk geslacht dezelfde rechten te geven als in een huwelijk. Vandaag de dag is het huwelijk alweer 16 jaar opengesteld, dus feitelijk maakt dat het geregistreerde partnerschap in zekere zin overbodig. In de praktijk komt het erop neer dat mensen die wel willen trouwen, maar geen zin hebben in een groot (duur) huwelijksfeest of het überhaupt liever low-key willen houden, kiezen voor een geregistreerd partnerschap.’

Mag je bij een geregistreerd partnerschap dan ook de achternaam van je partner aannemen?

‘Ja, als je dat wil, mag dat. Nogmaals: alle regels en wetten die voor een huwelijk gelden, gelden ook voor geregistreerd partnerschap.’

Is er dan geen enkel verschil tussen het huwelijk en geregistreerd partnerschap?

‘Nee, met als enige kanttekening dat het geregistreerde partnerschap niet altijd wordt erkend in het buitenland. Dus als je een buitenlandse partner hebt, is het wellicht niet handig om te kiezen voor geregistreerd partnerschap – dan is een huwelijk misschien verstandiger.’

Wanneer is alleen geregistreerd partnerschap zonder partnerschapsvoorwaarden afdoende?

‘Wanneer je wel kinderen hebt, maar verder niet samen iets bezit zoals een koophuis of onderneming. Dan is alleen een geregistreerd partnerschap zonder voorwaarden – dat je bij de gemeente afsluit – eigenlijk voldoende.’

Het zit hem dus in die voorwaarden? Wat stel je daar zoal in op?

‘Klopt, de voorwaarden zijn waarin je alle financiële zaken onderling regelt. Vroeger trouwde je in gemeenschap van goederen, en dus gold dat automatisch voor stellen die een geregistreerd partnerschap aangingen. Sinds 1 januari 2018 is een nieuwe wet aangenomen – waarover later meer. In de voorwaarden bepaal je wat je met elkaar deelt en wat niet – behalve bezit en vermogen, moet je ook denken aan schulden. Juist daarom is het essentieel om die voorwaarden vast te leggen wanneer een van de twee partners – of allebei – eigen ondernemer is, dan kun je in de voorwaarden goed vastleggen dat eventuele schulden apart blijven, bijvoorbeeld.’

Wat houdt die nieuwe wet precies in?

‘De nieuwe wet bepaalt dat er tegenwoordig sprake is van drie verschillende vermogens: het vermogen van de man vóór het partnerschap; het vermogen van de vrouw vóór het partnerschap en het gezamenlijke vermogen vanaf het moment dat je met elkaar verbonden wordt. Kort gezegd komt het erop neer dat stellen vanaf nu apart kunnen houden wat ze vroeger hadden; vermogen en vastgoed, bijvoorbeeld.’

Wat is het risico voor stellen die wel gezamenlijk bezit hebben, maar geen verbintenis hebben in de vorm van een geregistreerd partnerschap of huwelijkse voorwaarden?

‘Als je voor altijd bij elkaar blijft en niet overlijdt, is er niks aan de hand. Maar in andere situaties is het onhandig, omdat het voor lastige situaties kan zorgen als zaken niet officieel en rechtsgeldig zijn vastgelegd. Als je komt te overlijden bijvoorbeeld, dan regelt de wet wie je erfgenaam is, vaak ouders, broers en zussen. Zonder verbintenis komt je partner niet op als erfgenaam en heeft deze dus nergens recht op. Bij geregistreerd partnerschap en een huwelijk stelt de wet dat de partner automatisch erfgenaam is.’

Waarom kiezen stellen ervoor niets af te spreken?

‘Tja, in de meeste gevallen is dat toch echt ontwijkingsgedrag. Ze vinden het geen leuk onderwerp en stellen het gesprek daarover uit. Het is gek: als je mensen vraagt of ze een aansprakelijkheidsverzekering hebben, heeft iedereen dat. Maar dit soort zaken – evenals een testament – schuift men vaak voor zich uit.’

Hoe gaat het in praktische zin in z’n werk om geregistreerd partnerschap aan te gaan en de bijbehorende voorwaarden op te stellen?

‘Eigenlijk vrij gemakkelijk. Je kunt gewoon een notaris bij jou in de buurt bellen om een oriënterend gesprek aan te vragen. Meestal is een half uur of een uur daarvoor voldoende. in dat uur wordt alles uiteengezet rondom jullie situatie, en weet je precies wat voor jullie van belang en noodzakelijk is.

Binnen drie weken ontvang je vervolgens een akte met daarin alle voorwaarden. Die zijn overigens allemaal in jargon en dus niet gemakkelijk leesbaar – ik raad altijd aan de toelichting in normale woorden te lezen. Tijdens een tweede afspraak worden de voorwaarden door beide partijen getekend.’

Wat zijn de kosten?

‘Kosten variëren soms per kantoor, maar meestal moet je aan kosten voor dat eerste, oriënterende gesprek van een uur aan maximaal 150 euro denken. Het tekenen van het partnerschap – en dus het in werking stellen van alle voorwaarden – komt neer op ongeveer 900 euro (inclusief BTW). In dat bedrag zit dan ook 200 euro die in rekening wordt gebracht door de rechtbank.

Is dan alles geregeld?

‘Tussen het tekenen van het partnerschap en het moment dat de voorwaarden in werking gaan, dien je samen in ondertrouw te gaan bij de gemeente. Als je de kosten wil drukken, doe je dat op maandagochtend – dan is het gratis.’

Hoe makkelijk of moeilijk is het om een geregistreerd partnerschap en de voorwaarden te ontbinden?

‘Wanneer je geen kinderen hebt, is dat erg gemakkelijk: een bezoekje aan de notaris is dan voldoende – dan hoef je niet naar de rechter (wat bij een huwelijk wel moet). Wanneer er minderjarige kinderen in het spel zijn, dien je samen met een advocaat een beëindigingsovereenkomst op te stellen, waarin ook een ouderschapsplan opgenomen is. Dat dien je vervolgens in bij de rechtbank. Feitelijk is een geregistreerd partnerschap met kinderen beëindigen gelijk aan een echtscheidingsprocedure.’

Is het echt zo ingewikkeld?

‘Ik omschrijf het altijd als een spoorboekje: iets wat je opstelt om het systeem helder te maken en te voorkomen dat er misvattingen ontstaan. Stellen zien vaak op tegen “lastige” gesprekken die gevoerd moeten worden, maar ik raad altijd aan daar vooral niet al te zwaar aan te tillen. We bekijken een aantal situaties die kunnen voorkomen en aan de hand daarvan bepalen we hoe deze aangepakt moeten worden.’

Waarover ontstaat vaak het meeste “gedoe”?

‘Als er gedoe optreedt, is dat vaak rondom geld en bezittingen dat stellen sinds hun verbintenis hebben opgebouwd en verkregen. Dat houdt namelijk niemand nauwkeurig bij – geen stel gaat aan het eind van het jaar in kaart brengen wat de een precies heeft gebruikt. Vooral wanneer privévermogen in iets gemeenschappelijks is geïnvesteerd, kan het onduidelijk worden. Als er een huis verkocht is dat van de een was (privévermogen), en er vervolgens samen een nieuw huis gekocht wordt, dat soort scenarios. Om gedoe daarover te voorkomen, is het zaak dat goed af te spreken in de partnerschapsvoorwaarden.’

Kun je meteen je testament regelen?

‘Dat is wel zo verstandig, ja. Veel notarissen bieden daarvoor ook een soort combinatiepakket aan, waarmee je meteen voor de komende twintig jaar klaar bent – mits je persoonlijke situatie niet verandert. In je testament zorg je dat je op een zo voordelig mogelijke manier – dus door zo min mogelijk erfbelasting te betalen – een verdeling maakt in de erfenis tussen je partner en je kinderen. Ook wijs je in een testament de voogd aan, hoewel dat tegenwoordig ook online kan. Let wel: als je bij de notaris een voogd aanwijst, kun je er gelijk een bewind op laten zetten. Daarmee voorkom je dat je kind op 18de al de beschikking krijgt over de volledige erfenis, en kun je dit verhogen naar een leeftijd die je meer ‘geschikt’ vindt.’

Wat kost het om een testament op te stellen?

‘Ook dat verschilt enigszins per kantoor, maar als een stel beide een testament nodig heeft, is het verstandig rekening te houden met ongeveer 800 euro voor twee testamenten (in combinatiepakket).’

Dit artikel kwam tot stand met hulp van notaris Wesley Harris van NVA Notaris in Amsterdam