Soraya Vogelaar Kinderen 29 jul 2020, 06:30

Leestijd: 4 minuten

Kind wordt gepest door broer of zus: dit is de psychologie erachter

Naar schatting groeit 85 procent van de kinderen op met minstens één broertje of zusje. De relatie tussen de kinderen onderling, kan een belangrijke rol spelen in de mentale en emotionele ontwikkeling van een kind. Bovendien kan de band tussen broers en zussen een van de sterksten zijn en een leven lang meegaan. Maar wat nu als een van je kinderen wordt gepest door zijn of haar broer of zus?

We weten allemaal dat pesten een behoorlijke impact kan hebben op kinderen en dat de gevolgen van pesten zelfs nog invloed kunnen hebben op hun leven als volwassene. We hebben al vaker geschreven over verschillende vormen van pesten zoals online pesten en wat je er tegen kunt doen. Maar het pesten kan ook juist onder jouw dak plaatsvinden. Als een van je kinderen gepest wordt door zijn of haar broer of zus.

Kind wordt gepest door broer of zus

Dit type pesten kan verschillende vormen aannemen:

Fysiek: slaan, schoppen of duwen.
Psychologisch: expres gemene dingen zeggen waarvan ze weten dat het de ander kan kwetsen
Sociale sabotage: roddels of leugens over het broertje of zusje verspreiden
Vandalisme: Het vernielen van de spullen van een broertje of zusje.

Naar schatting wordt rond de kindertijd en adolescentie 15 tot 50 procent van de broertjes en zusjes gepest. Het pesten blijkt meestal wel zijn piek te bereiken wanneer het gepeste kind tussen de twee en negen jaar oud is.

Slachtoffers, pesters of slachtoffer-pesters

Maar waarom pesten broers en zussen elkaar eigenlijk? Op basis van de wetenschappelijke literatuur over het pesten tussen siblings, blijkt dat kinderen en adolescenten die gepest worden, in te delen zijn in drie categorieën: slachtoffers, pesters en slachtoffer-pesters. Hoewel er vele psychologische factoren kunnen meespelen, spelen de volgende factoren het vaakst een rol:

Competitiestrijd

Dit verklaart vanuit de evolutie gezien dat kinderen met elkaar een competitiestrijd aangaan om zoveel mogelijk liefde, aandacht en hulp van hun ouders te krijgen. Zo is er de Resource Control Theory, uit deze theorie komt naar voren dat agressie tussen kinderen in een gezin ontstaat wanneer ze verschillende interesses hebben. Volgens de theorie dwingt dit ze om in conflict te raken over de beperkte hoeveelheid quality time die ze met hun ouders kunnen doorbrengen, omdat de ouders hun aandacht tussen de kinderen moeten verdelen.

Omdat de oudere broer of zus groter en dus automatisch sterker is, geeft dit ze van nature een voordeel om de jongere broer of zus te pesten. Deze competitiestrijd lijkt vaker voor te komen bij huishoudens met meerdere kinderen, meerdere broers of oudere en eerstgeborene broers en zussen die de jongere kids in het gezin intimideren.

Overgenomen gedrag

Aan de andere kant is er de verklaring dat het niet zozeer aan nature ligt, maar aan nurture. Kinderen die blootgesteld worden aan directe of indirecte agressie in de familie, zijn eerder geneigd om dit gedrag te kopiëren in de omgang met hun broertjes of zusjes. Onderzoek naar huiselijk geweld en het ouderschap heeft aangetoond dat kinderen die getuige zijn van geweld tussen hun ouders of die zelf te maken krijgen met verwaarlozing, naarmate ze ouder worden consistent meer geneigd zijn tot agressie richting hun siblings.

Het blijft echter niet bij geweld en agressie binnen een gezin. Kinderen die gepest worden door hun klasgenoten of leeftijdsgenoten, hebben ook een sterkere neiging om zich agressiever te gedragen richting hun broertjes of zusjes. Ze nemen dit gedrag dus over van hun pesters en reageren dit vervolgens af op hun eigen broertjes of zusjes.

Niet gecorrigeerd gedrag

Ervaringen uit de jeugd – zoals de kwaliteit van de band die een kind heeft met zijn ouders – hebben invloed op kinderen later de interactie aangaan met anderen. Kinderen die (onbewust) leren dat het dwingen of bedreigen werkt om iets gedaan te krijgen bij een broertje of zusje, zullen dit blijven doen als ze niet gecorrigeerd worden door een ouder of andere volwassene.

Kleine verschillen zoals een verschil in temperament en fysieke ontwikkeling (denk aan langer of sterker zijn dan de ander) kan de kans op pesten onder broers en zussen versterken.

Kind wordt gepest door broer of zus: niet bagatelliseren

Over het algemeen wordt pesten tussen broertjes en zusjes gezien als iets wat er gewoon bijhoort. Ze zijn nog jong en zijn hun grenzen en sociale omgang met elkaar aan het ontdekken. Het wordt al snel gezien als een fase die hoort bij het opgroeien. Net zoals dat kinderen ruzie maken. Toch kan dit type pesten – net als iedere andere vorm van pesten – ook schadelijke effecten hebben op de lange termijn.

Er is steeds meer wetenschappelijk bewijs dat ondersteunt dat dit gevolgen kan hebben als eenzaamheid, sociaal geïsoleerd raken, depressies, drugsgebruik en andere problemen op het gebied van mentale gezondheid. Het is dus belangrijk om tekenen van pesten tussen je kinderen onderling, niet te negeren of weg te wuiven. Probeer dus altijd alert te blijven op tekenen dat dit mogelijk aan de gang is. Probeer hier oplossingen voor te vinden door met je kids in gesprek te gaan over het gedrag of eventueel hulp van een professional of (gedrags/kinder)psycholoog in te schakelen.

Meer lezen?

• Baby op komst: 5 x boeken om je kind voor te bereiden op een broertje of zusje
• 6 x de meest voorkomende dingen waar broertjes en zusjes ruzie om maken