Maaike Helmer Mind 12 feb 2021, 09:48

Leestijd: 3 minuten

Gaslighting: deze vorm van manipulatie herkent iedereen

Gaslighting. Je hebt er vast nooit van gehoord, toch is de kans groot dat je er weleens mee te maken hebt gehad. Het is namelijk een veel voorkomende manier van manipulatie, die je eigenlijk overal kunt tegenkomen.

Wat is gaslighting?

Voor diegenen die niet bekend zijn met de term gaslighting: het is een vorm van mentaal misbruik die regelmatig door narcisten wordt toegepast. Bij deze vorm van manipulatie laat iemand je aan je eigen waarnemingsvermogen twijfelen. Dat kan subtiel zijn. Jij zegt: ‘Je respecteert mijn grenzen nu niet’ en krijgt dan als antwoord: ‘Jij dramatiseert echt álles in je leven zodat het een karikatuur wordt.’

Kortom: je wordt niet serieus genomen, sterker nog, jouw gedachten en gevoelens worden zó gedraaid dat je gaat twijfelen en meegaat in de vaak negatieve woorden van de ander. Dat kan je heel onzeker maken en dat is nou precies de bedoeling. Want gaslighting is de perfecte manier om iemand ‘klein te houden’.

Waar komt dat woord vandaan?

De term werd voor het eerst gebruikt in de film Gaslight, uit 1944 (die weer is gebaseerd op een toneelstuk). De film gaat over de jonge Paula, wier tante Alice een bekende operazangeres is.

Alice wordt vermoord en haar kostbare juwelen worden gestolen. Paula (die het lichaam vond) wordt naar een operaschool in Italië gestuurd. Als ze jaren later, intussen met haar man Gregory, terugkeert naar Londen en in het huis van haar tante gaat wonen, isoleert Gregory haar meer en meer.

Uiteindelijk gaat Paula twijfelen aan haar eigen waarnemingsvermogen, als haar man de gaslampen (vandaar de naam) steeds meer dimt en ze voetstappen hoort. Beide zijn door haar man in scène gezet, maar Gregory beweert dat Paula langzaam haar verstand kwijtraakt. Spoiler: natuurlijk blijkt hij de moordenaar van haar tante.

Anoniem: ‘Ik dacht dat mijn man nuchter, charmant en grappig was. Dat was hij niet’

Eh… oké, maar hoe weet ik of ik ‘ge-gaslighted’ word?

Als gaslighting je overkomt zijn er een aantal dingen die je zult voelen:

1. Je gaat twijfelen aan je eigen gevoel
2. Je voelt je verward, angstig en boos, maar kunt dit niet direct op iemand richten
3. De persoon die je gaslight wekt stress bij je op
4. Je hebt de neiging je veel te excuseren (ook al is het in je eigen hoofd)
5. Je vóelt dat er iets niet klopt in de communicatie, maar krijgt je vinger er maar niet achter
6. Je doet alles om confrontaties met die persoon te vermijden
7. Je kent jezelf niet meer terug, vroeger was je vrolijker
8. Je voelt dat je niks goed (genoeg) kunt doen

Vaak vindt gaslighting één op één plaats, maar er kan net zo goed sprake zijn van een groep mensen.

Hoe herstel je na gaslighting?

Makkelijk is het niet, om dit probleem aan te pakken. Er zijn verschillende, interessante boeken geschreven over dit onderwerp, zoals The Gaslight Effect.

Vaak is een relatie ‘scheefgegroeid’. Herkennen, dat is het eerste punt. En jezelf dan vervolgens telkens inprenten: ik mág dit voelen, mijn gevoel is even belangrijk als het gevoel van een ander. Dan is in elk geval de eerste stap gezet.

De volgende is ook daadwerkelijk voor jezelf opkomen en grenzen stellen. En als het echt niet anders kan: de relatie verbreken. Sommige mensen zijn nu eenmaal onverbeterlijke gaslighters.

5 x tekenen waaraan je een narcist bij de eerste ontmoeting al kan herkennen