Rachelle Weiler Gezondheid 3 sep 2020, 07:24

Leestijd: 4 minuten

Waar word je op getest als je een uitstrijkje krijgt?

Elke vrouw is wel bekend met de term: een uitstrijkje. Het klinkt vaak heftiger dan het is. Het is een korte handeling, vaak uitgevoerd door de huisarts, waarbij je getest wordt op een voorstadium van baarmoederhalskanker.

In dit artikel vertellen we je wat een uitstrijkje precies is, wanneer je er voor wordt opgeroepen, hoe het wordt uitgevoerd en waar je op getest wordt.

Wat is een uitstrijkje?

Een uitstrijkje is een handeling die altijd door een arts of assistente wordt uitgevoerd. Dit kan zowel bij de huisarts als in het ziekenhuis. Als je een uitstrijkje krijgt, betekent dit dat de arts met behulp van een speculum, ofwel eendenbek, en een borsteltje cellen van de baarmoederhals haalt. Hier voel je bijna nooit iets van. Deze cellen worden vervolgens bewaard in een potje en onderzocht in een laboratorium.

Door middel van een uitstrijkje kan je getest worden op allerlei ziekten. Het meest bekend is een uitstrijkje waarbij je wordt getest op (een voorstadium) van baarmoederhalskanker. Maar een uitstrijkje kan ook gemaakt worden als de arts vermoedt dat je een SOA onder de leden hebt.

Waar wordt je op getest?

De voornaamste reden waarom jij als vrouw een oproep krijgt voor een uitstrijkje, is baarmoederhalskanker. Deze vorm van kanker komt het meeste voor bij vrouwen tussen de 30 en 60 jaar oud. Daarom krijg je in het jaar dat je 30 wordt, vaak je eerste uitnodiging om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek. Elke 5 jaar kan je je opnieuw laten onderzoeken. Deelname is vrijwillig. Dit betekent dat je de uitnodiging tot onderzoek ook mag afslaan. Deelname aan het onderzoek is gratis.

Humaan Papillomavirus

Het voornaamste doel van dit uitstrijkje vanuit het bevolkingsonderzoek is het opsporen van het Humaan Papillomavirus. Er bestaan wel meer dan honderd verschillende vormen van dit virus. Zo zijn er bijvoorbeeld varianten die soms wratten veroorzaken. Maar de 15 meest ernstige vormen van HPV kunnen leiden tot baarmoederhalskanker.

Als je een uitstrijkje krijgt, wordt deze in het laboratorium dus als eerste getest op aanwezigheid van dit HPV virus. Bijna alle vrouwen, zo’n 80%, raken op een bepaald punt in hun leven besmet met HPV. Er zijn geen medicijnen om dit virus te vernietigen. En vaak is dat gelukkig ook niet nodig: in de meeste gevallen ruimt het lichaam dit virus zelf binnen twee jaar op.

Als er uit jouw uitstrijkje blijkt dat je besmet bent met HPV, zal er verder onderzoek gedaan worden naar de mogelijke aanwezigheid van onrustige cellen. Is dit niet het geval, dan zal je binnen zes maanden of een jaar weer opgeroepen worden voor nog een uitstrijkje. Dan wordt er gekeken of het lichaam de infectie inmiddels zelf heeft opgeruimd. Als dit niet het geval is, is er sprake van een langdurige infectie. Dan ontstaat er een verhoogd risico op baarmoederhalskanker.

Baarmoederhalskanker

Als er via het bevolkingsonderzoek HPV gedetecteerd is in jouw cellen, zal er ook direct gekeken worden of er in het uitstrijkje ook onrustige cellen te vinden zijn. Deze kunnen een voorstadium van baarmoederhalskanker zijn.
Als er sprake is van lichte afwijkende cellen, hoef je je niet ongerust te maken. Je zal van de huisarts een doorverwijzing krijgen naar de gynaecoloog, die verder onderzoek zal doen. Een behandeling wordt er op dit punt vaak nog niet gedaan. In de meeste gevallen ruimt het afweersysteem de onrustige cellen zelf op. De kans is groot dat je na verloop van tijd terug moet voor controle, om te zien of dit ook echt goed is opgeruimd.

HPV en afwijkende cellen

Als uit het uitstrijkje van het bevolkingsonderzoek blijkt dat je HPV hebt en dat er afwijkende cellen te zien zijn, kan er sprake zijn van een voorstadium van baarmoederhalskanker. Dit is echter lang niet in alle gevallen zo. Je zal worden doorverwezen naar een gynaecoloog, voor verder onderzoek.

Er bestaat een kans dat er een stukje weefsel wordt weggehaald, een biopt. Dit wordt verder onderzocht. Soms kiest de arts er voor om het afwijkende weefsel meteen weg te halen. In de meeste gevallen volgt hier geen verdere behandeling op, maar in sommige gevallen wel. Voor iedereen geldt echter dat het uitstrijkje na verloop van tijd nogmaals gemaakt wordt, om te beoordelen of het lichaam de afwijkende cellen zelf heeft opgeruimd.

Baarmoederhalskanker en een kinderwens

Als er onrustige cellen bij jou aangetroffen zijn, zal je worden doorverwezen naar een gynaecoloog. Hij zal verder onderzoek doen. Als je een kinderwens hebt, is het belangrijk om dit met je arts te delen. Als er sprake is van een ernstiger stadium, kan het zijn dat je arts beslist om een groter deel van de baarmoederhals te verwijderen. Dit kan een vroeggeboorte tot gevolg hebben, als je daarna zwanger wordt.
Bespreek daarom altijd een mogelijke kinderwens met je arts. Dit kan een factor zijn in zijn of haar beslissing om juist wél te behandelen, of om nog even te wachten.

Meer lezen?

• Alles over HPV, de veroorzaker van baarmoederhalskanker
• Ophef over vaccineren in het nieuws: dit moet je er over weten

RIVM